استراتژی گلگهر حرکت در جهت تکمیل زنجیره فولاد

در جهان همواره خلق ارزش‌افزوده بیشتر از منابع طبیعی از اولویت‌ها و اهداف بسیار مهم دولت‌ها به‌شمار می‌آید. این مساله از آن جهت مهم است که موجب ایجاد اشتغال بیشتر، افزایش رشد اقتصادی و رشد تولید ناخالص داخلی می‌شود. زنجیره فولاد نیز از این قاعده مستثنی نیست و باید برنامه‌ریزی‌ها برای این صنعت به سمت و سویی هدایت شود که فروش محصولات به‌ویژه در بخش صادرات به حلقه‌های پایانی زنجیره تولید متصل شود. موقعیت ممتاز منطقه گل‌گهر و همچنین وجود زیرساخت‌های لازم به‌منظور احداث صنایع مرتبط، ایجاد صنایع فولادی در این منطقه را توجیه‌پذیر می‌کند. در همین راستا، شرکت گل‌گهر به‌عنوان یکی از فعالان زنجیره ارزش فولاد در کشور با تدوین برنامه‌های استراتژیک و اجرای آن‌ها، در تلاش است سهم خود را از تولید زنجیره فولاد در منطقه و کشور افزایش دهد. این شرکت در نظر دارد، علاوه بر تولید محصولات ابتدایی زنجیره فولاد مانند 24میلیون کنسانتره و گندله و 21 میلیون تن آهن اسفنجی، حدود 5 میلیون تن محصولات فولادی نیز به بازارهای داخلی و منطقه عرضه کند. برنامه تولید 5 میلیون تن محصولات فولادی هلدینگ گل‌گهر ازسوی دو شرکت «جهان فولاد سیرجان» و «توسعه آهن و فولاد گل‌گهر» در حال انجام است که در این گزارش برنامه‌های توسعه‌ای این دو شرکت بررسی می‌شود.

ازآنجایی‌که زنجیره فولاد از قاعده ایجاد ارزش‌افزوده بیشتر در محصولات نهایی مستثنی نیست؛ بنابراین هرقدر در این زنجیره از معدن به سمت تولید محصولات فولادی مانند شمش، ورق و غیره حرکت شود، ‌ارزش‌افزوده بالاتری نصیب تولیدکنندگان می‌شود. صادرات یک‌تن سنگ‌آهن به‌عنوان ابتدایی‌ترین محصول زنجیره فولاد، برای یک کشور به‌مراتب ارزش کمتری از صادرات یک‌تن محصولات فولادی به ارمغان خواهد آورد. همین موضوع باعث شده کشورهای درحال‌توسعه و دارای منابع اولیه ارزشمند، روز‌به‌روز صنعت فولاد خود را بیشتر گسترش داده و در مقابل صادرات مواد خام خود را کاهش دهند. حتی کشورهایی که منابع اولیه و معدنی ندارند، واردات مواد اولیه و سپس تولید و صادرات محصولات انتهایی زنجیره ‌ارزش‌افزوده را دنبال می‌کنند. به‌عنوان‌مثال، در ژاپن و کره‌ جنوبی به‌عنوان واردکنندگان بزرگ مواد اولیه، صادرات محصولات فولادی در قالب تولید لوازم‌خانگی، خودرو و ماشین‌آلات صنعتی انجام می‌شود. رشد نامتوازن حلقه‌های مختلف زنجیره تولید فولاد در کشور موجب واردات مقادیر زیادی محصولات فولادی برای تامین نیاز داخلی و خروج میزان زیادی ارز می‌شود. پراکندگی واحدهای زنجیره تولید فولاد در کشور زیاد بوده و به‌طور عمده هر واحد، بخشی از این زنجیره را در خود جا داده است. از یک‌سو مواد اولیه موردنیاز به‌ویژه معادن سنگ‌آهن در چند استان مرکزی و شرق کشور متمرکز شده‌اند و از سوی دیگر، بیشتر بازارهای مصرف در مناطقی با فاصله از معادن استقرار دارند. دوری و نزدیکی واحدهای فولادسازی به معادن و بازارهای مصرف و به‌تبع آن مدیریت جابه‌جایی مواد و توزیع محصولات با توجه به هزینه‌های حمل داخلی و عدم دسترسی بسیاری از مناطق کشور به خطوط ریلی و زیرساخت‌های لازم، علاوه بر افزایش هزینه‌های تولید، به‌عنوان یک مساله جدی برای این واحدها مطرح است. نزدیکی مجتمع‌های فرآوری سنگ‌آهن و تبدیل آن به محصولات بالادستی سبب می‌شود ارزش‌افزوده بیشتری ایجاد شود و قدرت رقابت تولیدکنندگان در بازارهای داخلی و صادراتی و حاشیه سود آن‌ها افزایش قابل ملاحظه‌ای پیدا کند. اواخر سال 2019، میانگین قیمت جهانی فولاد حدود 380 تا 400 دلار بر تن است. با توجه به میانگین عیار، برای تولید یک‌تن فولاد، حدود 3/2 تن سنگ‌آهن نیاز است که با احتساب میانگین قیمت سنگ‌آهن حدود 100 دلار بر تن، مشاهده می‌شود که ارزش‌افزوده  زیادی در تولید محصولات مرتبط با سنگ‌آهن نهفته است. از نظر اشتغال‌زایی که چالش روز اجتماعی ایران نیز است در زنجیره فولاد به هر اندازه که از معادن دور شویم، به تعداد افرادی که در این صنعت مشغول به‌کار می‌شوند، افزوده خواهد شد؛ درنتیجه وقتی به محصول نهایی فولاد می‌رسیم، بیشترین میزان اشتغال‌زایی را خواهیم داشت. به‌عنوان‌مثال، کارخانه‌ای با ظرفیت تولید 500هزار تن میلگرد در سال، می‌تواند برای 500 نفر اشتغال‌زایی کند. این در حالی است که از معدن تا کارخانه فولاد، واحدهایی مانند پرعیارسازی، کنسانتره‌سازی، گندله‌سازی و تولید آهن اسفنجی قرار دارند که به‌طور میانگین به ازای هر میلیون تن تولید در واحدهای یادشده، حداکثر 100 نفر به‌طور مستقیم مشغول به‌کار می‌شوند.

گل‌گهر و برنامه‌ریزی جامع برای تکمیل زنجیره فولاد

منطقه معدنی و صنعتی گل‌گهر با داشتن معادن غنی از سنگ‌آهن از قابلیت‌های بسیاری برای تبدیل‌شدن به یک منطقه بزرگ و رقابتی در ایران و حتی جهان برخوردار است. شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر یکی از شرکت‌های فعال منطقه گل‌گهر است که نقش مهمی در سیاست‌گذاری و مدیریت این منطقه ایفا می‌کند. این شرکت، در حال حاضر با ظرفیت تولید بیش از 15 میلیون تن کنسانتره و بیش از 11 میلیون تن گندله، بزرگ‌ترین تولیدکننده محصولات فولادی کشور به شمار می‌رود که با اجرای پروژه‌های توسعه و بهینه‌سازی خطوط خود، در افق چشم‌انداز 1404، مجموع تولیدات سالانه آن به بیش 30 میلیون تن خواهد رسید. این شرکت به‌منظور توسعه زنجیره ارزش خود با تاسیس شرکت‌های فولادی سهم خود را در تولید محصولات فولادی مانند آهن اسفنجی توسعه داده است و در آینده نه‌چندان دور با تولید اسلب نازک و مقاطع فولادی این زنجیره را تکمیل خواهد کرد. گل‌گهر نخستین منطقه  در ایران خواهد بود که تمامی فرآیند تولید فولاد از معدن تا محصول نهایی را در یک منطقه، کنار هم قرار داده است. موقعیت ممتاز منطقه گل‌گهر سیرجان و همچنین وجود زیرساخت‌های لازم برای احداث صنایع مرتبط، ایجاد صنایع فولادی در این منطقه را توجیه‌پذیر می‌کند. در همین راستا، شرکت گل‌گهر با تدوین برنامه‌های استراتژیک و اجرای آن‌ها در تلاش است سهم خود را از تولید زنجیره فولاد در منطقه و کشور افزایش دهد. این شرکت در نظر دارد علاوه بر تولید محصولات ابتدایی زنجیره فولاد مانند 24 میلیون کنسانتره و گندله و 21 میلیون تن آهن اسفنجی، حدود 5 میلیون تن محصولات فولادی را نیز به بازارهای داخلی و منطقه عرضه کند. تولید محصولات فولادی در راستای طرح‌های توسعه زنجیره فولاد این شرکت و ازسوی دو شرکت زیرمجموعه «توسعه آهن و فولاد گل‌گهر» و «جهان فولاد سیرجان» انجام خواهد شد، میزان تولیدات این دو شرکت به ترتیب 3 و 2 میلیون تن خواهد بود. در ادامه، زیرمجموعه‌ها و طرح‌های آتی هلدینگ گل‌گهر در تولید محصولات فولادی معرفی می‌شود.

جهان فولاد سیرجان

در راستای اجرای برنامه‌های میان‌مدت و بلندمدت، مجتمع جهان فولاد سیرجان در سال 1388 ازسوی شرکت توسعه و آبادانی استان کرمان که از شرکت‌های زیرمجموعه صندوق بازنشستگی صنایع مس ایران است، تشکیل شد که پس از تغییراتی در سهامداران آن، در حال حاضر 51 درصد سهام این مجموعه متعلق به شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر و شرکت‌های وابسته و 49 درصد دیگر از سهام آن متعلق به صندوق بازنشستگی شرکت ملی صنایع مس ایران و شرکت‌های تابعه است. این شرکت احداث 7 کارخانه را در دستور کار دارد که برخی از آن‌ها راه‌اندازی شده و برخی در دست اقدام است. این ‌کارخانه‌ها عبارت‌اند از دو کارخانه احیا با ظرفیت تولید 2 میلیون تن آهن اسفنجی، دو کارخانه ذوب و ریخته‌گری با ظرفیت تولید سالانه 2 میلیون تن شمش فولادی و سه کارخانه نورد و فولاد آلیاژی به ظرفیت تولید 2 میلیون تن محصولات نوردی و آلیاژی.
قرارداد احداث کارخانه نورد میلگرد بردسیر به ظرفیت 500 هزار تن در سال نیز اردیبهشت 1393 به کنسرسیوم Preet هند و AMB ایتالیا (با رهبری شرکت Preet هند) واگذار و در بهمن‌ماه 1395 افتتاح شد. پس‌ازآنکه شرکت مجتمع جهان فولاد سیرجان کارخانه احیا مستقیم شماره یک خود را در منطقه گل‌گهر سیرجان احداث کرد، به‌منظور تکمیل زنجیره تولید خود، تصمیم به ایجاد یک واحد ذوب و ریخته‌گری فولاد به روش کوره قوس الکتریکی به‌منظور تولید شمش‌های فولادی بیلت و بلوم به ظرفیت تولید سالانه یک‌میلیون و 200 هزار تن گرفت که عملیات اجرایی آن در سال 1392 آغاز شد و در شهریور 1398 به بهره‌برداری رسید. خوراک این واحد، گندله و بریکت تولیدی مجتمع جهان فولاد است. برنامه آتی مجتمع جهان فولاد سیرجان برای افزایش تولید محصولات فولادی و درصد پیشرفت آن‌ها در جدول شماره یک نشان داده شده است.
چشم‌انداز مجتمع جهان فولاد سیرجان برای سال 1404 در تبدیل شدن به یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های فولادی و تکمیل‌کننده زنجیره فولاد در منطقه گل‌گهر با تولید 2 میلیون تن آهن اسفنجی، 2 میلیون تن شمش فولادی و 2 میلیون تن محصولات نوردی و آلیاژی تعریف شده است. با توجه به روند سودآوری این شرکت و مدیریت برنامه‌ها و تامین سرمایه پروژه‌ها، به نظر می‌رسد شرکت یادشده در اجرای پروژه‌های خود موفق ظاهر شود و بتواند در تکمیل زنجیره فولاد در کنار هلدینگ گل‌گهر حضور موثر و ثمربخشی داشته باشد.

برنامه تولید محصولات فولادی هلدینگ گل‌گهر، ازسوی دو شرکت جهان فولاد سیرجان و توسعه آهن و فولاد پیش‌می‌رود

شرکت توسعه آهن و فولاد گل‌گهر

تولید 5 میلیون تن فولاد به‌عنوان بخشی از اهداف شرکت گل‌گهر در چشم‌انداز تعریف‌شده برای این شرکت، با توجه به متفاوت بودن صنعت فولاد با معدن از حیث شرایط بازار، تکنولوژی و تخصص‌های موردنیاز، ضرورت ایجاد شرکت‌های فولادسازی مجزا و مستقل را ایجاب می‌کرد؛ ازاین‌رو، شرکت توسعه آهن‌وفولاد گل‌گهر با توجه به معادن غنی سنگ‌آهن منطقه سیرجان، در نزدیک‌ترین فاصله به شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر تاسیس شد تا با احداث کارخانه‌های احیای مگامدول، فولادسازی و نورد در منطقه و با بهره‌برداری از آن‌ها و تولید نهایی 3میلیون تن مقاطع فولادی موجب تکمیل زنجیره تولید در منطقه و دستیابی به اهداف چشم‌انداز آن شده و همچنین به ارتقای ارزش اقتصادی تولیدات این منطقه بیانجامد. این شرکت در سال 1391 به ثبت رسید.
گفتنی است با توجه به لزوم جذب آهن اسفنجی تولیدشده از دو مگامدول شرکت توسعه آهن و فولاد گل‌گهر در راستای تامین نیاز بازار داخل به ورق‌های فولادی API و دیگر انواع ورق‌های فولادی و همچنین چشم‌انداز مثبت صادرات منطقه، تصمیم به اجرای این پروژه گرفته شده است. در سال 1396 کارخانه مگامدول کوثر با ظرفیت تولید یک‌میلیون و 850 هزار تن آهن اسفنجی به بهره‌برداری رسید. این واحد، قابلیت تولید دو محصول آهن اسفنجی سرد و گرم را دارد. محصول آهن اسفنجی گرم در صورت احداث کارخانه فولادسازی به‌عنوان خوراک مورداستفاده قرار خواهد گرفت.
در این طرح، آهن اسفنجی گرم تولیدشده در واحدهای احیای مستقیم کوثر و گوهر با دمای 700 درجه سانتی‌گراد به کوره‌های الکتریکی با ظرفیت 200 تن شارژ می‌شود که پس از ذوب و انجام عملیات متالورژیکی و بالا بردن کیفیت فولاد مذاب، فولاد مذاب تولیدشده به شکل اسلب نازک با استفاده از ماشین ریخته‌گری و به‌طور پیوسته و گرم به خط نورد ارسال می‌شود؛ که پس‌ازآن، کویل ورق گرم در پایان خط با ضخامت‌های 8/0 تا 20 میلی‌متر تولید خواهد شد. ایجاد ظرفیت 3 میلیون تن ورق در یک مرحله، از ویژگی‌های منحصربه‌فرد این کارخانه است. با شارژ آهن اسفنجی به روش گرم در کوره‌های EAF و همچنین به‌دلیل استفاده از تکنولوژی Endless شرکت پریمتالز، مصرف انرژی و مواد به مقدار قابل‌توجهی کاهش می‌یابد که در ایران بی‌نظیر است. براساس برنامه‌ریزی‌ها، این طرح باید تا سال 1400 به بهره‌برداری برسد. جدول شماره 2 خلاصه‌ای از وضعیت طرح توسعه شرکت توسعه آهن و فولاد را نشان می‌دهد.

استراتژی دولت، لزوم حفظ یکپارچگی در صنعت فولاد

دولت به‌عنوان یک نیروی بزرگ و قدرتمند، همواره در رقابت‌پذیری نقش موثری دارد و با مداخله در امور مختلف اقتصادی و اعمال قوانین و مقررات بر رقابت‌پذیری صنایع مختلف تاثیر مثبت و حتی منفی داشته است. به‌عنوان‌مثال، صدور احکام دستوری در زنجیره ارزش سنگ‌آهن تا فولاد در ماه‌های گذشته سبب کاهش شدید ‌ارزش‌افزوده بخش معدنی (سنگ‌آهن کلوخه، سنگ‌آهن دانه‌بندی و کنسانتره) و افزایش ‌ارزش‌افزوده بخش صنعتی (گندله، آهن اسفنجی و فولاد) این زنجیره شد و این تلاطم بازار، محصولات زنجیره ارزش سنگ‌آهن را به‌شدت تحت‌تاثیر قرار داد. نسبت قیمت هر حلقه زنجیره ارزش به قیمت فولاد، برابر درصدی است که دولت قیمت آن حلقه از زنجیره را نسبت به قیمت فولاد تعیین می‌کند. در حال حاضر، قیمت گندله و آهن اسفنجی به ترتیب 20 درصد و 46 درصد قیمت شمش فولاد خوزستان است. از مشکلات این روش قیمت‌گذاری می‌توان از وابستگی قیمت فروش محصول به شرایط بازار، وابستگی قیمت فروش محصول به زمان، عدم هماهنگی افزایش یا کاهش قیمت محصول هر حلقه نسبت به محصول حلقه‌های دیگر زنجیره و عدم در نظر گرفتن شرایط اقتصادی در هر یک از حلقه‌های زنجیره را نام برد. لزومی ندارد صادرات سنگ‌آهن به‌طور گسترده انجام شود، اگر صادرات انجام می‌شود، باید ارز حاصل از آن به چرخه صنعت فولاد وارد و صرف توسعه شود تا بتوان در سال‌های بعد به‌جای صادرات سنگ‌آهن خام، محصولات با ‌ارزش‌افزوده بالاتری را صادر کرد. با توجه به شرایط منطقه خاورمیانه، مصرف فولاد به‌دلیل روند توسعه بیشتر کشورهای منطقه، بالاتر از میانگین جهانی است. در حال حاضر صنعت فولاد ایران در منطقه رقیب ندارد؛ حتی ترکیه که بیشتر از ایران فولاد تولید می‌کند وابستگی بسیاری به واردات قراضه از آمریکا دارد و منابع خام و معدنی فراوانی ندارد و در صورت تحریم این کشور از سوی آمریکا، صنعت فولاد آن آسیب جدی خواهد دید.
تجربه چند سال اخیر هلدینگ گل‌گهر نشان‌دهنده آن است که تشکیل زنجیره فولاد در مناطق مستعد و تشکیل زنجیره از معدن تا محصولات، باعث پیشرفت زیرساخت‌ها و صرفه‌جویی‌ قابل‌توجهی در مصرف انرژی، آب و برق می‌شود. چنانچه با احداث نیروگاه گهران متعلق به گل‌گهر و توسعه آن، علاوه بر تامین برق ‌کارخانه‌های وابسته مانند جهان فولاد سیرجان، مازاد برق آن به شبکه سراسری وارد می‌شود. این نیروگاه باعث شده شرکت‌های تابعه با هزینه به‌مراتب کمتری به انرژی دسترسی داشته باشند. خطوط انتقال آب گل‌گهر نیز باعث دسترسی راحت‌تر و ارزان‌تر ‌کارخانه‌های منطقه به آب و همچنین جمع‌آوری و تصفیه آب‌های متمرکز شده و گفته می‌شود در این کارخانه‌ها در مصرف آب حدود 30 تا 40 درصد صرفه‌جویی شده است. این صرفه‌جویی در هزینه باعث افزایش حاشیه سود تولیدکنندگان می‌شود. درباره استفاده از گاز طبیعی هم این روند وجود دارد و تمام کارخانه‌های این گروه در منطقه می‌توانند از خطوط انتقال گاز شرکت مادر گل‌گهر استفاده کنند. گل‌گهر نمونه موفقی از تمرکز و تولید زنجیره کامل فولاد در منطقه است که علاوه بر توسعه زیرساخت‌های صنعتی باعث رشد و آبادانی و اشتغال‌زایی قابل‌توجه در مناطق مرکزی و محروم کشور شده است.

گل‌گهر در نظر دارد تا سال 1404 علاوه بر تولید 24میلیون کنسانتره و گندله و 21میلیون‌تن آهن اسفنجی، 5میلیون تن محصولات فولادی را نیز به بازارهای داخلی و منطقه عرضه کند

تولید محتوای کنکاشیک تجربه ماندگار…

مدیران جسور لازمه توسعه و موفقیت هستند

بخش مالی، نقطه روشن شرکت فولاد هرمزگان است

نظام مدیریت سرمایــه فکـری سازمان

استفاده از تمام ظرفیت فولاد هرمزگان، مهمترین عامل سوددهی

آینده را ما رقم می زنیم...

افزایش سرعت عمل صادرکنندگان در منطقه ویژ...

منطقه‌ای برای تحقق توسعه فولاد...

منطقه ویژه خلیج فارس فرصتی طلایی برای اق...

ردپای فلزات در ساحل توسعه...

تحقق تولید در محلی امن و آرام...

نقش اساسی در اقتصاد هرمزگان...

منطقه ویژه نماد توسعه در دوران تحریم...

منطقه ویژه بهشت سرمایه‌گذاری است...

کرانـه روشـن

آینده را ما رقم می زنیم

افزایش سرعت عمل صادرکنندگان در منطقه ویژه خلیج فارس

جهش تولید در بهشت تولید

امروز شاهد انقلاب در اکتشافات کشور هستیم

خرید داخلی اولویت ماست

اعتماد کارکنان افتخار ماست

شماره هشت فصلنامه گوهرسیرجان

شماره هفت فصلنامه گوهرسیرجان

برنامه‌های سرمایه‌ای منطقه ویژه

طرح‌های مصوب در کمیته واگذاری زمین

شرکت‌های فعال و در حال کار

برنامه و عملکرد تولید ۶ ماهه اول سال ۱۳۹۹

مسئولیت اجتماعی گل‌گهر